Tüze (Özet) : Tüze, her şeyden önce bir düzen demektir. Lakin hukukun öngördüğü düzen, gerçekten gerçekleneşeli bir düzen değildir. Tüze, toplum içre insanoğluın sahiden kesinlikle davrandıklarını değil, kesinlikle davranmaları gerektiğini gösterir. Tüze, namına uyulmak ve uygulanmak karınin vardır. Türe kıymeti nedeniyle, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene yakınmak, maşerî hayatın gerçekleşmesini hazırlamak icap. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Tüze düzeni, doğduğu andan itibaren bireyin alınsına akseptans edilmesi ve uyulması gereken, kategorik sadık kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği üzere, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle toplum içre insanoğluın şekil ve davranışlarının tüze kurallarına uymaması, her zaman mümkündür. “İşte tüze, anatomi davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir cümle, bir bütündür.” İnsan-anatomi, anatomi-tabiat ilişkilerinin insanlığın kuma çıkarı ve huzuru karınin evrensel ilkelerle güvence altına tuzakınmasıdır. Tüze, insanlık seviyesi karınin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine biryoğun düşünce ortaya atıktır. Bunlar kaynağı: tanrı, sınıf çıkarları, toplum sözleşmesi, tabiat ve insanoğlu olarak tamlayan telakkilerdir. Tüze Nedir Tüze, toplumun umumi menfaatini veya fertlerin ve toplumun kuma iyiliğini hazırlamak maksadıyla konulmuş olan ve halk gücüyle desteklenen kaide, gerçek ve seçimın bütünüdür. Henüz geniş bir teşhismıyla tüze, adalete yönelmiş maşerî evetşfakat düzenidir. Tüze Kelime Anlamı Tüze kelimesi Arabi “gerçek” kökünden hasılat ve gerçek kelimesinin çoğkoca olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Fellahçda “gerçek” kelimesinin çoğkoca “ilenme’kak”tır. Türk Gönül Kurumu’na gereğince tüze kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım gücünü belirleyen yasaların bütünüdür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” valörı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, hukuk valörında da kullanılır. Teknik Anlamı Tüze dönemden döneme değişmiş olduğu karınin hala doyurucu bir teşhism örgülamamıştır. Kant “Tüzeçular hala hukukun teşhismını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok akseptans edilen teşhismı ise: “Mukannen bir zamanda makul bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması büyüklük zoruna (müeyyide) destelanmış kurallar bütünüdür.” Ilmî bir disiplin olarak tüze, kendi içre üs olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun zevat arası ilişkileri mevzu yer kısmına Özel Tüze, zevat ile büyüklük veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Kamu Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Tüze, Kâr Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna karşılık Anayasa Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku halk hukukunun çıbanlıca ast dallarıdır. Tüze Kuralları ve Özellikleri Hukuku gayrı toplumu organizatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik büyüklük tarafından güvenceye tuzakınmış ve cebri yaptırımlara sahip olmasıdır. Tüze kuralları anatomi davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun değer hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sayesinde nazir nitelikteki cemi durumlarda uygulanması sağlanır. Yaptırım (Müeyyide) Tüze yerında yaptırım halk gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek karınin kullanılır. Tüze düzenini sağlamayı ve korumayı fakatçlayan yaptırımlar gene tüze düzeninin öngördüğü şekilde yerine getirilir. Maddi ve manevi yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken manevi yaptırımlar bu durumları mâni olmak karınin kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, cezaevi ve tıkır cezaları; anayasa hukukunda siyasetten men, vurgun yama; mevhibe hukukunda mevhibe ve gizliceçılık cezaları üzere muaddel tüze dallarında muaddel yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile ilgili çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; şuuri bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların kimilar felsefik değil ortaya konduğu dönemin problemlerını çözmek veya siyasi telakkileri tüze biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali doğruluk olan tüze, umumi olarak şu şekilde teşhismlanabilir: “Tüze, adalete yönelmiş maşerî bir evetşfakat düzenidir.” Bu teşhismdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu yerine getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, kılgı yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun maşerî hayatı düzenleyip insanoğluın amerikan barış ve güvenlik içre bir arada evetşamalarını sağlamaktır. 2. Tatbikî Yarar (Toplumsal İhtiyaçların Zıtlanması) Hukukun kılgı amacını, maşerî gerçeklik belirler. Tüze bu fonksiyonu ile toplum içre yaşayan insanoğluın, birbirleri ile ihdas etmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, psikolojik bir varlık olarak insanoğlunun örgüsından meydana gelen ihtiyaçlarını alınlamaya çtuzakışır. Tüze bu fonksiyonu ile mevlit, evlenme, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek tüze düzeni hayatın üs gerçeklerini görmezden gelemez. Tüze düzeni, insanoğlunun doğal örgüsına ve bundan sonra gelen ihtiyaçlarına orantılı çıkmak zorundadır. Tüze önemli ölçüde, ekonomik gerçeklere de merbutdır; ekonomik yokluklara uymalı ve onları alınlamalıdır. 3. Türe Tüze bu fonksiyonu ile makul bir kombinezon altına aldığı sosyal ihtiyaçları, özü salt bir muadelet düşüncesi olan doğruluk ölçüsüne vurarak hakiki kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısa teşhismıyla doğruluk, “bir muadelet düşüncesi”dir. “Türe, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) çıkmak üzere dü muaddel anlamda kullanılır. Türe haddizatında ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, erdem, fazilet valörında şahsi bir özelliği deyimler. özlük her zaman haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni icra etmek uğrunda temelli ve değalışverişmez bir çaba gösterir. İşte bu şekil ve çabayı gösteren doğruluk, özne (süje) ile ilgili oluşundan ötürü öznel (sübjektif) doğruluk olarak nitelenir. Bir erdem olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir doğruluk mefhumı vardır. Nesnel doğruluk, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin konkre durumlarda gerçekleştireceği ilişik biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte tüze yerında hukuki değer olarak hanek konusu olan doğruluk de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü tüze, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve vergilanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar bütünüdür.” Sosyete karınindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini karınaziz kurallar cemiü olarak tüze, bu değerlendirmelerde doğruluk ölçüsünü kullandığı ve dökmek yerinde bulunmuş olduğuna gereğince, adaletin böylelikle, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Tüze normlarında doğruluk acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Bulunan tüze ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü doğruluk mefhumı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm tüze sistemine ve sistemlerine hâkim bulunan, nesnel ve salt bir değer niteliğindeki adalettir. Tüze bir toplum düzenini karınerir. Hukukun varlık sebebi de adalettir; ister mevcut düzeni esirgemek, gerekse onu değalışveriştirmeyi meşrulaştırmak karınin her zaman adalete çıbanvurulur. Nesnel ve yasa üstü doğruluk hukukta alınmıza müesses tüze düzenlerinin birincil örneği, olması gereken tüze valörında tüze idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile doğruluk, mevcut tüze düzenlerinin namına orantılı olup olmadığı açısından bir değer ve istimara ölçüsü olabilir. Tekrar bu özelliği ile doğruluk, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun hazırlamak amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile pozitif ve aksi alınlıklı ilişkilerde bulunan bu üç fonksiyon denge içre olduklarında, adil bir tüze düzeninin gerçekleşmesi sağlanır. Uygun olarak tüm tüze normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak tüze, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşerî evetşfakat uyacak, hem de bu maşerî hayatın amerikan barış içre sürebilmesi karınin bir düzen görünümünü sağlamaya çtuzakışacaktır.
Haziran 20, 2022
Related Tags